Ο επιχειρηματίας - κοσμηματοπώλης Μάνος Πενθερουδάκης γράφει: Η μάχη της επιβίωσης από το 2008 - Οι επιχειρήσεις σε κώμα, οι απώλειες απρόβλεπτες

Η οικονομική κρίση στη χώρα μας ξεκινάει τον Δεκέμβριο του έτους 2008, με τα σοβαρά επεισόδια των Αθηνών. Οι καταστροφές πλήττουν πρωτίστως το εμπόριο και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες είναι εκτεθειμένες στο κέντρο της πρωτευούσης, σιγά σιγά, δε, επεκτείνονται σε όλες τις μεγάλες πόλεις της επικράτειας. Η επερχόμενη ελληνική κρίση χρέους δημιουργεί μια πρώτη πίεση διαχείρισης των προβλημάτων και της λειτουργίας της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Αν πρέπει να αναζητήσουμε μια βάση αιτιών, θα ανατρέξουμε σε μια μακρά περίοδο οικονομικής χαλάρωσης, με σημείο εκκίνησης τη δεκαετία του ’80, όπου με ώθηση του κράτους και των τραπεζών, ο άκρατος δανεισμός και η απεριόριστη χρήση ξένου χρήματος δημιούργησαν έναν ψεύτικο πλούτο, με επακόλουθο ευάλωτα και υποθηκευμένα νοικοκυριά σήμερα. Η αδυναμία να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους προφανής, καθώς σταδιακά και επί έτη οι δαπάνες –φορολογικές, ασφαλιστικές, τραπεζικές, διαβίωσης– αυξάνονται δυσανάλογα με τα έσοδα, με αποτέλεσμα να έχουμε φθάσει στον πυθμένα μιας επώδυνης περιόδου.

Η πανδημία του κορωνοϊού, η οποία ενέσκηψε στην παγκόσμια κοινότητα εδώ και ένα έτος, οδήγησε σε μια ακραία δίνη κρίσης, την ήδη υπάρχουσα οικονομική κρίση. Στο σημερινό περιβάλλον οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σαφές πρόβλημα επιβίωσης, με κοινωνικές συνέπειες πέραν της ύπαρξής των. Το έτος 2008 η ανεργία ήταν στο ποσοστό του 7,8%, ενώ το 2020 θα ανέλθει στο 18%-19% και έπεται συνέχεια.

Εδώ πλέον ξεκινάει η μάχη της επιβίωσης, με δεδομένο, σύμφωνα με μια έρευνα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, ότι στο λιανικό εμπόριο το 34% και στην εστίαση το 41% των επιχειρήσεων κινδυνεύει να μην επαναλειτουργήσει. Σε ένα πρόσφατο άρθρο του, ο βραβευμένος με Νομπέλ Οικονομίας Τζόζεφ Στίγκλιτς αναφέρει ότι μια παγκόσμια αναδιάρθρωση χρέους είναι ένα ανθρωπιστικό βήμα που πρέπει να γίνει, και αν υπάρχει μια στιγμή ανωτέρας βίας, είναι τώρα, γράφει ο Μάνος Πενθερουδάκης στην Καθημερινή.

Σε φυσιολογικές συνθήκες αγοράς, μια επιχείρηση σε δυσκολία έχει συγκεκριμένες δυνατότητες λύσεων. Την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της με ίδια κεφάλαια, τη συμμετοχή ξένου κεφαλαίου με εξαγορά ποσοστού της επιχείρησης, τη ρευστοποίηση ακινήτου περιουσίας, αν υπάρχει και δεν τη δεσμεύουν το κράτος, τα ασφαλιστικά ταμεία ή οι τράπεζες. Υπάρχει και μία τελευταία λύση, ο ιδιωτικός δανεισμός, παλαιότερα γνωστός με τη λέξη «τοκογλυφία».

Σήμερα, με καθαρά λογιστική σκέψη, η μικρή και μεσαία επιχείρηση δύναται να έχει ελπίδες σωτηρίας με μια βουτιά στο βάθος του χρόνου. Μια βίαιη επιστροφή στη δεκαετία του ’70, λειτουργώντας με οικονομικούς όρους τού τότε, αλλά με τις τεχνολογικές εξελίξεις τού σήμερα. Για να συμβούν αυτά θα πρέπει να συνυπάρξει η διάθεση του επιχειρηματία, του κράτους, των τραπεζών για να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος ανασυγκρότησης. Πέντε μήνες σε κώμα, ήτοι κλειστές επιχειρήσεις για υγειονομικούς λόγους, ακόμα και αν υπάρχουν μικρές πιθανότητες επιβίωσης, η ιατρική επιστήμη επιβάλλει η μάχη να δοθεί.

Η επιχείρηση η οποία θα αποφασίσει να λειτουργήσει με αυτό το οικονομικό μοντέλο θα πρέπει να απομακρυνθεί από τη λήψη νέων δανείων, με μακροπρόθεσμο στόχο την αποπληρωμή των παλαιών υποχρεώσεων και με βασική προϋπόθεση τη μερική διαγραφή χρέους της. Οι προμήθειες και οι πληρωμές πρέπει να είναι άμεσες, με POS ή ιντερνετικό τρόπο, της «απολύτου μετρητοίς», όπως έλεγαν οι παλαιοί έμποροι, συμπληρώνοντας «όσο απλώνει το χέρι σου».

Η χρήση επιταγών και έμμεσων τρόπων πληρωμής των προμηθειών θα δυσκολεύουν την επίτευξη του στόχου. Η δημιουργία ηλεκτρονικού καταστήματος καθώς και ο τρόπος για άμεση παράδοση των εμπορευμάτων θα δώσει ένα ισχυρό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού. Μια τέτοια προσπάθεια είναι μακροχρόνια, αλλά όποιος καταφέρει να την ολοκληρώσει θα δει την επιχείρησή του να ευδοκιμεί ξανά.

Το κράτος και κατ’ επέκταση η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να πάρουν γενναίες αποφάσεις αν όντως θέλουν να βοηθήσουν τις ΜμΕ να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Η συζήτηση περί μερικής διαγραφής χρέους, με όποιο όνομα και αν βαφτιστεί, είναι ήδη ένα θέμα προ των πυλών. Οι πάσης φύσεως οφειλές προς τις εφορίες πρέπει να ρυθμιστούν με μακροχρόνιες δόσεις άνευ επιβαρύνσεων, ώστε να χαμηλώνει η μηνιαία δόση, να καθίσταται εφικτή η εμπρόθεσμη καταβολή τους και η διαχείριση του χρέους να είναι δυνατή. Η μείωση του ποσοστού φορολόγησης επί των κερδών με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα όσον αφορά την επιχειρηματικότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία μιας τέτοιας προσπάθειας.

Οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις προς τα ταμεία είναι άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα των ΜμΕ. Η απόφαση για μια μακροχρόνια ρύθμιση άνευ προσαυξήσεων, η οποία θα περιλαμβάνει και τον τελευταίο προηγούμενο μήνα οφειλής, θα διευκολύνει όλους τους επιχειρηματίες που έχουν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις. Ενα σοβαρό θέμα επίσης είναι τα ποσοστά καταβολής ασφαλίστρων, τα οποία είναι ιδιαίτερα υψηλά, καθώς και η αρχή μιας συζήτησης περί επιλογής ασφάλειας και ασφαλίστρου. Οι συντάξεις μετά 35 και 40 χρόνια εργασίας είναι ιδιαίτερα χαμηλές σε σχέση με τις καταβολές μιας ζωής. Οι συνεχείς αναβολές αποφάσεων αυξάνουν διαρκώς το χρέος και προς τα ασφαλιστικά ταμεία, με άγνωστη τελική κατάληξη. Διότι, με αυτό τον τρόπο, στο τέλος ποιος θα πληρώσει τι και σε ποιον;

Οι τράπεζες είναι άλλη μια δύσκολη εξίσωση προς επίλυση, διότι είναι συνδυασμός αποφάσεων της κεντρικής κυβέρνησης, της Τραπέζης της Ελλάδος, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης, των διοικήσεων των τραπεζών και των ομίλων που έχουν εξαγοράσει από τις τράπεζες τα δάνειά τους, με συμμετοχή των τραπεζών. Δύσβατος ο δρόμος των νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων. Πρέπει να δοθεί μια μεγάλη ανάσα, ένας εύλογος χρόνος παράτασης των μηνιαίων υποχρεώσεων, ώστε στο διάστημα αυτό να τακτοποιηθούν εκκρεμότητες που προέκυψαν από την υποχρεωτική απαγόρευση λειτουργίας των. Αυτή είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί άμεσα, καθώς κλειστές επιχειρήσεις, όχι εξαιτίας των, καλούνται να πληρώνουν όλα όσα τους αναλογούν χωρίς να εισπράττουν έστω ένα ευρώ.

Μέχρι η αγορά να αποκαταστήσει εν μέρει τη λειτουργία της, οι δόσεις πρέπει να αφορούν αποκλειστικά μηνιαίους τόκους, ο δε χρόνος καθυστέρησης να προστεθεί ως επιπλέον χρόνος στη σύμβαση, ώστε η δόση να παραμένει σταθερή ή και μειούμενη, με περαιτέρω αύξηση της χρονικής περιόδου εξόφλησης του δανείου.

Η μάχη της επιβίωσης έχει ήδη αρχίσει και, όπως κάθε μάχη, θα είναι σκληρή, με πολλές και παράπλευρες απώλειες. Ο σπουδαίος ηθοποιός Ηλίας Λογοθέτης αναφέρεται στις εφεδρείες, το μεγάλο πλεονέκτημα για την τελική έκβαση μιας μάχης. Οι εφεδρείες των επιχειρήσεων, όμως, έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια της ενδεκαετούς κρίσης. Τι δεν καταλαβαίνουμε; Η τελευταία ελπίδα παραμένει ζωντανή από τη στάση και τις αποφάσεις που θα λάβουν οι θεσμοί, όλοι μαζί συγχρόνως. Μια πραγματική ευκαιρία για τους μικρομεσαίους να παλέψουν ξανά, αντί να μείνουν αδρανείς στο περιθώριο έως την ημέρα της συνταξιοδότησης.

Είναι δυνατόν να συμβούν όλα αυτά; Μάλλον αδύνατον. Αν όμως δεν προσπαθήσουμε να συμβούν, οι απώλειες σε έμψυχο δυναμικό και σε οικονομικά μεγέθη θα είναι απρόβλεπτες, με ό,τι συνεπάγεται για την κοινωνική ισότητα και ειρήνη, κάτι που δυστυχώς μας κτυπάει εδώ και καιρό την πόρτα.