Ένα tweet μπορεί να χρεοκοπήσει μια χώρα; 130 δισ. κόστισε ένα ψεύτικο τιτίβισμα!

Μπορεί ένα μήνυμα στο twitter να χρεοκοπήσει μία χώρα; Η απάντηση είναι μάλλον θετική, σύμφωνα με τα συμπεράσματα πρόσφατης ακαδημαϊκής μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Hellenic Observatory του London School of Economics.

Η δύναμη των κοινωνικών δικτύων (social media) είναι γνωστή ιδιαίτερα στους πολιτικούς και στους διαφημιστές. Δεν ήταν τυχαία η απαγόρευση του twitter και του youtube στην Τουρκία από τον Ταγίπ Ερντογάν, ούτε οι επενδύσεις δισ. δολαρίων παγκοσμίως από τις επιχειρήσεις στο μάρκετινγκ μέσω των social media, γράφει ο Λεωνίδας Στεργίου στην Καθημερινή.

Τα συμπεράσματα της συγκεκριμένης μελέτης είναι εντυπωσιακά και επικεντρώνονται στη σχέση των social media με την πορεία των spread της περιφέρειας (Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία) κατά την κρίσιμη περίοδο 2011-2013.

Διαπιστώνεται ότι η επίπτωση των social media στις οικονομίες και τις αγορές είναι πιο μεγάλη από ό,τι οι οικονομικές ειδήσεις αυτές καθαυτές. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η διαπίστωση ότι τα social media είναι αυτά που επηρεάζουν τα spread των ομολόγων, ενώ δεν ισχύει το αντίθετο. Δηλαδή μία ανησυχία στις αγορές που ανεβάζει τα spread δεν αυξάνει τη σχετική συζήτηση στα social media.

Τέλος, από την ιντερνετική συζήτηση για το χρέος μιας χώρας μπορεί κάποιος να προβλέψει τo πώς θα κινηθούν τις επόμενες ημέρες τα spread μιας άλλης οικονομίας!

Η επιστημονική μελέτη με τίτλο «Tweets, Google Trends and Sovereign Spreads in the GIIPS», η οποία υπογράφεται από τρεις Ελληνες καθηγητές (Θεολόγος Δεργιαδέ από το International Hellenic University, Κώστας Μήλας από το University of Liverpool, και Θεόδωρος Παναγιωτίδης από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) καταλήγουν στα εξής συμπεράσματα:

Πρώτον, η άνοδος των spread των 10ετών ελληνικών ομολόγων, δηλαδή η διαφορά απόδοσης από τα αντίστοιχα γερμανικά, δεν αύξανε τη συζήτηση περί ελληνικού χρέους ή εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ στα social media.

Δεύτερον, η αύξηση της συζήτησης περί Grexit και ελληνικού χρέους προκαλούσε σημαντική αύξηση στα spread των ελληνικών ομολόγων.

Τρίτον, η συζήτηση περί Grexit και ελληνικού χρέους στα social media βοηθούσε στην πρόβλεψη για τα spread των πορτογαλικών και ιταλικών ομολόγων στο επόμενο διάστημα. Αυτό, σύμφωνα με τους μελετητές, οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους: αφενός η συζήτηση-ανησυχία προσπαθούσε να απαντήσει στην ερώτηση «ποια χώρα είναι η επόμενη για χρεοκοπία, έξοδο από το ευρώ, κ.λπ.» και αφετέρου λόγω της μεγάλης έκθεσης και σύνδεσης που είχαν οι συγκεκριμένες οικονομίες μεταξύ τους.

Τέταρτον, το κοινωνικό δίκτυο με την ισχυρότερη επίδραση στο ελληνικό χρέος (και όχι μόνο) αναδείχθηκε με διαφορά το twitter, έναντι του facebook.

Πέμπτον, διαπιστώθηκε, επίσης, σχέση μεταξύ των spread των ελληνικών ομολόγων και των σχετικών αναζητήσεων στο Google με λέξεις κλειδιά, όπως Grexit, Greek crisis κ.λπ. Μολονότι, η αλληλεπίδραση του Google με το χρέος ήταν σημαντική, εντούτοις ήταν χαμηλότερη από εκείνη του twitter. Σε ό,τι αφορά το facebook, οι μελετητές αναφέρουν ότι η χαμηλότερη επίδραση σε σχέση με το twitter οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους: το κοινό του twitter αποτελείται από επαγγελματίες και ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου, ενώ το facebook χρησιμοποιείται πιο πολύ από τους χρήστες για να μαθαίνουν τα νέα φίλων και συγγενών.

Μπορεί τελικά ένα tweet να χρεοκοπήσει μία χώρα; Οπως εξηγούν οι καθηγητές στην εργασία τους, η χρηματοοικονομική θεωρία υποστηρίζει ότι το κόστος των κρατικών ομολόγων είναι θετική συνάρτηση:

(α) της πιθανότητας χρεοκοπίας του κράτους που εκδίδει τα ομόλογα, η οποία προσεγγίζεται από τα ασφάλιστρα κινδύνου CDS,

(β) της έλλειψης ρευστότητας στην αγορά κρατικών ομολόγων, η οποία προσεγγίζεται από τη διαφορά μεταξύ της τιμής ζήτησης και της τιμής αγοράς των ομολόγων, και

(γ) του διεθνούς χρηματοοικονομικού ρίσκου, το οποίο προσεγγίζεται από τον δείκτη διασποράς VIX του Chicago Board Options Exchange.

Ενα ψεύτικο tweet κόστισε 130 δισ. δολ.

Ενα ψεύτικο tweet που καταγράφηκε στις 23 Απριλίου 2013 και το οποίο ανέφερε ότι μία έκρηξη στον Λευκό Οίκο τραυμάτισε τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα, κόστισε στην κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, περισσότερα από 130 δισ. δολάρια μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Το ποσό αυτό είναι όσο σχεδόν η βοήθεια που έλαβε η Ελλάδα από το πρώτο πρόγραμμα στήριξης ή περίπου το μισό ελληνικό ΑΕΠ.

Το ψεύτικο αυτό tweet «ξέφυγε» από τον λογαριασμό twitter ενός μεγάλου ειδησεογραφικού πρακτορείου το οποίο έπεσε θύμα κάποιων χάκερ. Η βαρύτητα του tweet ήταν μεγάλη, καθώς προερχόταν υποτίθεται από ειδησεογραφικό πρακτορείο και είχε εκατομμύρια followers.

Πόσο όμως οι followers είναι πραγματικοί στα social media γενικότερα; Η βιομηχανία του μάρκετινγκ έχει μετρήσει τη σημαντική επίδραση που έχουν τα κοινωνικά δίκτυα στη διαμόρφωση της εικόνας και της επωνυμίας, δηλαδή της μάρκας, με αποτέλεσμα να επενδύουν δισ. δολάρια στο να «χτίζουν» μια «σοβαρή» παρουσία στα social media. Ομως, μία «σοβαρή» παρουσία απαιτεί να έχει πολλούς «φίλους», πολλά «likes» και πολλούς «followers». «Είναι όπως το άδειο εστιατόριο», λέει μία διαφήμιση εταιρείας που πουλάει ψεύτικους «οπαδούς», δηλαδή followers, likes κ.λπ. «Θα μπαίνατε να φάτε σε άδειο εστιατόριο; αναρωτιέται και αμέσως προσφέρει τον τιμοκατάλογο για να αγοράσετε τους «ψεύτικους» οπαδούς σας. Για παράδειγμα, οι 100 followers κοστίζουν 9 δολάρια και οι 100.000 κοστίζουν 399 δολάρια.

Οταν η λέξη Grexit κυριαρχούσε στο Διαδίκτυο

Το Τwitter έχει εισέλθει για τα καλά στην οικονομική μας ζωή και χρησιμοποιείται κατά κόρον από επαγγελματίες, οικονομολόγους και policy-makers. Για παράδειγμα, ο γνωστός νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν διαθέτει λογαριασμό Τwitter με περισσότερους από 1,1 εκατ. followers. Η δε Κριστίν Λαγκάρντ, η επικεφαλής του ΔΝΤ, διαθέτει λογαριασμό Τwitter με περισσότερους από 146 χιλιάδες followers.

Η άποψη των παραπάνω οικονομικών «αυθεντιών» διαβάζεται, μέσω του Τwitter, και αξιολογείται από τους followers (και κατ’ επέκταση τις χρηματοοικονομικές αγορές) σε χρόνο μηδέν. Κάνοντας, λοιπόν, την παραπάνω παρατήρηση, δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη ότι όσα «νέα» διακινούνται, σε χρόνο μηδέν, μέσω Τwitter επηρεάζουν τα χρηματοοικονομικά τεκταινόμενα.

Οι ευάλωτες χώρες

Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συζήτηση περί Grexit στο κοινωνικό Διαδίκτυο είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της διαφοράς απόδοσης (spread) μεταξύ των ομολόγων της περιφέρειας (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) και της Γερμανίας. Κάνοντας χρήση της οικονομετρικής ανάλυσης, οι καθηγητές συμπεραίνουν ότι, στην περίπτωσης της αγοράς ομολόγων στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, το κόστος χρήματος «φούσκωσε» και ως αποτέλεσμα της συζήτησης στο κοινωνικό Διαδίκτυο (κυρίως Τwitter) για λέξεις-κλειδιά όπως το Grexit ή την «ελληνική κρίση χρέους».

Για ποιο λόγο όμως η συζήτηση στο Τwitter μπορεί να επηρεάσει το κόστος χρήματος στην περιφέρεια;

Οι καθηγητές τονίζουν την αυξανόμενη χρήση (στη διάρκεια της τελευταίας 3ετίας) του Τwitter στη διάδοση οικονομικών νέων. Κάνουν επίσης διάκριση μεταξύ της χρήσης Τwitter και της χρήσης Facebook.

Οι καθηγητές σημειώνουν την αυξημένη εγκυρότητα του Τwitter σε σχέση με το Facebook. Αυτό συνίσταται στο ότι:

(α) Τα νέα μέσω Τwitter βασίζονται σε ποσοστό 27% από μέσα ενημέρωσης και δημοσιογραφικές πηγές, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο Facebook είναι μόνο 13%, και

(β) Οι χρήστες Τwitter διαθέτουν υψηλότερη παιδεία από τους χρήστες Facebook, κάτι που επηρεάζει θετικά την εγκυρότητα των όσων διαβιβάζονται μέσω Τwitter.

Η συζήτηση περί Grexit στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από επαγγελματίες δημοσιογράφους, οικονομολόγους, πολιτικούς (και όχι μόνον) επηρεάζει αλλά και καθοδηγεί την κοινή γνώμη και αποτελεί, τουλάχιστον συναισθηματικά, τον πιο σαφή και έντονο τρόπο εκδήλωσης διεθνούς ενδιαφέροντος ως προς την πιθανότητα παραμονής (ή μη) της χώρας στο ευρώ. H εμμονή της συζήτησης περί Grexit, αυτή καθαυτή, αποτελούσε αρνητικό «οιωνό», ο οποίος οδηγούσε την περίοδο εκείνη σε αύξηση του spread και τούτο διότι, αφενός, οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων ήταν περισσότερο διατεθειμένοι από ποτέ να «σκοτώσουν» τα ελληνικά ομόλογα αντί να τα διατηρήσουν στο χαρτοφυλάκιό τους και αφετέρου, οι πιθανοί αγοραστές ελληνικών ομολόγων κρατούσαν στάση (μακράς) αναμονής μέχρι να πεισθούν ότι η ελληνική κρίση έχει ξεπερασθεί.

Επίδραση-ντόμινο

Πάντως, στη διάρκεια της κρίσιμης για την Ελλάδα περιόδου 2011-2013, η συζήτηση περί Grexit αύξησε κατά κύριο λόγο το spread σε Ελλάδα και κατά δεύτερο λόγο σε Πορτογαλία και Ιταλία υπεράνω της επίδρασης των οικονομικών μεταβλητών.

Με άλλα λόγια, ο όλος θόρυβος περί Grexit είχε επίδραση-ντόμινο. Ο πιθανός λόγος για τον οποίο η επίδραση-ντόμινο καταγράφηκε σε Πορτογαλία και Ιταλία σχετίζεται με την «έκθεση» των πορτογαλικών και ιταλικών τραπεζών σε ελληνικό (ιδιωτικό και δημόσιο) χρέος.

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Bank of International Settlements, τόσο οι πορτογαλικές όσο και οι ιταλικές τράπεζες είχαν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα πολύ περισσότερο από τις ισπανικές τράπεζες ή τις τράπεζες της Ιρλανδίας. Τον Ιούνιο του 2011, οι πορτογαλικές τράπεζες είχαν επενδύσει 10,08 δισ. δολάρια (6,73% των διεθνών επενδύσεων τους) σε ελληνικό χρέος. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις ιταλικές τράπεζες ήταν 3,88 δισ. δολάρια (0,40% των διεθνών τους επενδύσεων).

Μετά το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, οι πορτογαλικές τράπεζες εξακολουθούσαν να διατηρούν 6,16% των διεθνών επενδύσεών τους (7,34 δισ. δολάρια) σε ελληνικό χρέος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις ιταλικές τράπεζες ήταν 0,12% (1 δισ. δολάρια).

Η έρευνα καταλήγει ότι τα κοινωνικά Διαδίκτυα προσφέρουν ανεκμετάλλευτες (μέχρι σήμερα) οικονομικές πληροφορίες, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτίμηση και πρόβλεψη της αγοράς ομολόγων ειδικά σε περιόδους κρίσεων κατά τις οποίες τα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα καθίστανται, εκ των πραγμάτων, ανεπαρκή!