''Πόλεμος'' έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε αρχαιολόγους για το μνημείο της Αμφίπολης - Είναι Μακεδονικό ή Ρωμαϊκό; Είναι του 4ου ή του 1ου αιώνα; Ποιος είναι ο ''ένοικος'';

«Το μνημείο είναι ακράδαντα του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ. αιώνα και έχουμε όλες τις αποδείξεις γι' αυτό» δήλωσε από την Αμφίπολη χθες, Πέμπτη, η Κατερίνα Περιστέρη εκφράζοντας με σαφή τρόπο την ενόχλησή της για όσους αμφισβητούν τις συγκεκριμένες εκτιμήσεις και χρονολογούν το μνημείο περίπου δυόμιση αιώνες αργότερα.

«Είναι μάταιο να βγαίνουν συνάδελφοι και να λένε για ρωμαϊκά χρόνια ή οτιδήποτε άλλο» ανέφερε χαρακτηριστικά η επικεφαλής του ανασκαφικού έργου, Κατερίνα Περιστέρη, στο ΑΠΕ - ΜΠΕ.

«Είναι μάταιο να βγαίνουν συνάδελφοι και να λένε για ρωμαϊκά χρόνια ή οτιδήποτε άλλο» ανέφερε χαρακτηριστικά η επικεφαλής του ανασκαφικού έργου. «Βγαίνουν και μιλάνε στις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες, προσπαθώντας να έχουν πέντε λεπτά δημοσιότητας και αυτό για μένα δεν είναι καλό, προσβάλλει όχι μόνο την ανασκαφή, όχι μόνο την έρευνά μας, αλλά και τον τόπο».

Οι βολές της «έδειξαν» ευθέως την καθηγήτρια κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Ολγα Παλαγγιά που μίλησε για την κατ’ εκτίμηση χρονολόγηση του τύμβου Καστά στους ρωμαϊκούς χρόνους – μεταξύ άλλων και στο TheTOC.gr. «Πιθανώς η κατασκευή του Τύμβου συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων. Η δική μου χρονολόγηση κατεβάζει το μνημείο από το 325 π.Χ. στο 42 π.Χ», μας είπε η κυρία Παλαγγιά ανοίγοντας τους… ασκούς του Aιόλου.

Ποιες, όμως, είναι οι … τάσεις χρονολόγησης που διαμορφώνονται σε σχέση με το εντυπωσιακό μνημείο που βρίσκεται εντονότερα παρά ποτέ στο επίκεντρο της δημοσιότητας ένα και πλέον μήνα; Καταρχάς υπάρχουν οι επιστήμονες που επιφυλάσσονται να μπουν σε διαδικασία χρονολόγησης. Η πλειοψηφία των αρχαιολόγων που δίνουν εκτιμήσεις, πάντως, συντάσσεται με την άποψη ότι ο τάφος είναι του 4ου αιώνα π. Χ., ενώ πολλοί προσδιορίζουν ότι χρονολογείται το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα. Στον αντίποδα, τέλος, είναι η άποψη της κυρίας Παλαγγιά που τοποθετεί κατ’ εκτίμηση στους ρωμαϊκούς χρόνους τον «ένοικο» του τάφου.

Οι … επιφυλακτικοί

Η ομότιμη καθηγήτρια του Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Λίλα Μαραγκού, διευκρινίζει ότι «εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή δεν μπορούμε να πιέζουμε για την εξαγωγή συμπερασμάτων» και αρνείται να κάνει εκτίμηση χρονολόγησης αλλά και υποθέσεις για τον «ένοικο» του τάφου. Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινείται και η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ακόμα κι όταν της ζητήθηκε από το TheTOC να μιλήσει με την έτερη ιδιότητά της, αυτή της αρχαιολόγου. «Δεν θα μπω στον πειρασμό αυτόν (σ.σ. της χρονολόγησης) διότι αυτό είναι δουλειά του ανασκαφέα και, ξέρετε, η ηθική των αρχαιολόγων επιβάλλει πρώτα να μιλήσει ο ανασκαφέας και μετά κάποιος στα πλαίσια του επιστημονικού διαλόγου να διατυπώσει η συμφωνία ή τη διαφωνία του. Αλλά ο πρώτος λόγος είναι στον ανασκαφέα», είπε. Η κυρία Μενδώνη, ωστόσο, συμπλήρωσε ότι η ακαδημαϊκή και η επιστημονική κοινότητα μπορεί να «δηλώνει, να σκέφτεται, να κάνει υποθέσεις εργασίες πολύ περισσότερο από εμάς που μένουμε στα δεδομένα των ανασκαφέων».

Χρονολόγηση στον 4ο αιώνα

«Με δεδομένη την πρόταση των ανασκαφέων για τη χρονολόγηση του τάφου χονδρικά στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνας π.Χ., δηλαδή, μεταξύ 325 και 300 π.Χ. αναμένεται η ανεύρεση αντικειμένων που θα έκαναν αυτό το χρονικό αυτό διάστημα στενότερο», λέει η καθηγήτρια κλασσικής αρχαιολογίας Χρυσούλα Παλιαδέλη δείχνοντας να συμφωνεί με το συγκεκριμένο διάστημα. Αλλωστε, τόσο ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, αρχαιολόγος, Αγγελος Δεληβορριάς και ο καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας, Πάνος Βαλαβάνης συμφωνούν ότι ο «ένοικος» του τάφου είναι από το περιβάλλον του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

«Οι ενδείξεις μας οδηγούν στα τέλη του 4ου αιώνα», έχει πει ο Πάνος Βαλαβάνης. Και ο Αγγελος Δεληβορριάς συμπληρώνει: «Ο τάφος δεν ξεπερνά τον 4ο αιώνα». Ιδιαίτερα συγκεκριμένος γίνεται ο αρχιτέκτων και ιστορικός τέχνης Κωστής Καζαμιάκης: Παρότι δεν εισήλθε στο μνημείο, λαμβάνοντας υπόψιν «χρονολογικά τεκμήρια δόμησης» και «ανασκαφικά δεδομένα» τοποθετεί τη δόμηση του Τύμβου γύρω στο 310 π.Χ. Αυτή τη χρονολογία δεν αποκλείει ο ακαδημαϊκός ομότιμος καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας, Μιχάλης Τιβέριος ο οποίος έχει αναφέρει σε συνέντευξή του στο Βήμα. «Παρ' όλο που είναι λιγότερο πιθανό ο τάφος να ανήκει στη Ρωξάνη και στον Αλέξανδρο Δ, θεωρώ πως η εκδοχή αυτή δεν μπορεί να αποκλειστεί επειδή γραπτές μαρτυρίες μας πληροφορούν ότι τα δύο αυτά πρόσωπα δολοφονήθηκαν στην Αμφίπολη». Ως γνωστόν, η Ρωξάνη και ο Αλέξανδρος Δ΄ δολοφονήθηκαν το 309 π. Χ. θύματα της θηριώδους εξουσιομανίας του Κάσσανδρου.