Πρώτη φορά περισσότεροι πολιτικοί από θρησκευτικούς γάμους: 25.730 ζευγάρια παντρεύτηκαν με πολιτικό και 23.980 με θρησκευτικό, μόλις 314 τα σύμφωνα συμβίωσης !

Είναι χαρακτηριστικό πως το 2012 για πρώτη φορά στη χώρα μας οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν τους θρησκευτικούς, κατακτώντας την κορυφή στις επιλογές των νέων ζευγαριών. Συγκεκριμένα, πρόπερσι 25.730 ζευγάρια παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο και 23.980 με θρησκευτικό. Την ίδια χρονιά τα σύμφωνα συμβίωσης ήταν μόλις 314, καταγράφοντας ωστόσο μια σημαντική αύξηση 69,73% από το 2011, όταν είχαν συναφθεί μόνο 185.

Οι πληροφορίες από τα συμβολαιογραφικά γραφεία κάνουν λόγο για σημαντική άνοδο και το 2013. «Η τάση πέρυσι ήταν ξανά αυξητική, σε βαθμό που μπορεί να ξεπερνά το 40-50%», υποστηρίζει ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδος, Κωνσταντίνος Βλαχάκης.

Παρ' όλα αυτά, σε απόλυτους αριθμούς η επιλογή του συμφώνου παραμένει ακόμη στο περιθώριο, αφού οι κοινωνικές προκαταλήψεις και οι «τρύπες» του θεσμού δεν βοηθούν τους νέους που θέλουν να παρακάμψουν τον γάμο.

Νομικοί χαρακτηρίζουν το ελληνικό σύμφωνο, που νομοθετήθηκε το 2008, ως ένα από τα πλέον αποδυναμωμένα της Ευρώπης, καθώς οι σύντροφοι δεν τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης με τους συζύγους από το κράτος. Δεν μπορούν να κάνουν κοινή φορολογική δήλωση, δεν έχουν τα ίδια ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα, ενώ αρκετές υπηρεσίες τούς αντιμετωπίζουν ακόμη με... αμηχανία. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης δεν μπορεί να καλύψει τον/τη σύντροφό του ιατροφαρμακευτικά ως έμμεσο-προστατευόμενο μέλος στο Ταμείο του.

Το θέμα αυτό έφτασε μέχρι τη Βουλή, ενώ η Γ.Γ. Κοινωνικών Ασφαλίσεων ζήτησε τη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Το 2010 το Νομικό Συμβούλιο αποφάνθηκε πως τα πρόσωπα που συνάπτουν σύμφωνο δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της «οικογένειας» σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία.

Οι σύντροφοι δεν μπορούν, επίσης, να διεκδικήσουν συντάξεις χηρείας. Επί της ουσίας ρυθμίζει κυρίως ζητήματα που αφορούν στα παιδιά και στα κληρονομικά/περιουσιακά, αν και εκεί ο σύντροφος είναι ριγμένος σε σχέση με τον παντρεμένο. «Οταν κάποιοι συνδέουν τη ζωή τους, θέλουν πλήρη δικαιώματα. Χρειάζεται περισσότερη γενναιότητα από την Πολιτεία», παρατηρεί ο κ. Βλαχάκης. Από το σύμφωνο συμβίωσης έχουν άλλωστε αποκλειστεί και τα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι που συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα και τη Λιθουανία και για το οποίο η χώρα μας μετρά ήδη μία καταδίκη στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Για όλους αυτούς τους λόγους, από το 2009 μέχρι και τα τέλη του 2012 είχαν υπογραφεί μόλις 840 σύμφωνα στο σύνολο της χώρας. Την τελευταία πάντως διετία φαίνεται πως δειλά δειλά ολοένα και περισσότεροι προτιμούν τα... σκαλιά του συμβολαιογραφείου.

Στην απογραφή του 2011 και ύστερα από τρία χρόνια ισχύος της διάταξης, μετρήθηκαν 1.763 άτομα με σύμφωνο στην Ελλάδα ενώ υπήρχαν ήδη 78 χήροι και 332 διαζευγμένοι. Καθώς όμως η απογραφή της Στατιστικής Αρχής περιλαμβάνει και αλλοδαπούς, ένας αριθμός από αυτά ενδεχομένως να έχουν συναφθεί στο εξωτερικό. Αυστηρά μιλώντας για την Ελλάδα, τα στοιχεία της Αρχής καταγράφουν το 2012 μια έκρηξη μικρού βεληνεκούς, αφού πρόπερσι υπεγράφησαν 314 σύμφωνα στη χώρα μας. Το 2011 είχαν υπογραφεί 185, το 2010 ο αριθμός τους δεν ξεπέρασε τα 180 και το 2009 ήταν μόλις 161.

Οπως λένε συμβολαιογράφοι, όσοι επιλέγουν το σύμφωνο το κάνουν επειδή είναι πιο οικονομικό και πολύ πιο σύντομο. Αρκετά ζευγάρια περνούν γρήγορα στη φάση της συγκατοίκησης λόγω κρίσης και αναγκαστικού περιορισμού των εξόδων. Φτιάχνουν ένα νοικοκυριό και υπογράφουν σύμφωνο που συνιστά δέσμευση χαλαρότερη από τον γάμο και λύεται πιο εύκολα.

Πολλοί είναι εκείνοι που βρίσκονται μπροστά σε μια ξαφνική εγκυμοσύνη, δεν προλαβαίνουν, δεν θέλουν ή δεν μπορούν να παντρευτούν και προχωρούν σε σύμφωνο. Υπάρχουν και αυτοί που το κάνουν από συνείδηση, άλλοι που θέλουν να βλέπουν τον φυλακισμένο σύντροφό τους ή και κάποιοι μεγαλύτεροι, που δεν θέλουν να χάσουν δικαιώματα αποκτηθέντα λόγω διαζυγίου ή χηρείας από προηγούμενο γάμο.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ξεκίνησε στη Δανία για τα ομόφυλα ζευγάρια

Η ιστορία των συμφώνων συμβίωσης ξεκίνησε από τη Δανία το 1989 και εξαπλώθηκε σε πολλές χώρες, κυρίως ως μέσο κατοχύρωσης των ομόφυλων ζευγαριών που είχαν αποκλειστεί από τον θεσμό του γάμου. Σε μερικές χώρες, ωστόσο, ο θεσμός έχει υιοθετηθεί και από τα ετερόφυλα ζευγάρια.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το σύμφωνο ψηφίστηκε το 1999 και κέρδισε ομοφυλόφιλους και ετεροφυλόφιλους. Παρέχει στους συντρόφους αντίστοιχα δικαιώματα με τον γάμο. Το 2012 υπεγράφησαν 160.231 σύμφωνα (τα 153.287 από ετεροφυλόφιλους) και τελέστηκαν 241.000 γάμοι. Στη Μ. Βρετανία το σύμφωνο συμβίωσης θεσμοθετήθηκε το 2004 παρέχοντας σχεδόν όλα τα δικαιώματα του πολιτικού γάμου (κοινωνικοασφαλιστικά, φορολογικά κ.λπ.) και μέχρι το τέλος του 2011 είχαν υπογραφεί 53.417 σύμφωνα ανάμεσα σε 106.834 ανθρώπους.

Δικαιώματα
Στη Γερμανία το σύμφωνο δίνει και στους ομοφυλόφιλους τα περισσότερα δικαιώματα του γάμου. Μέχρι το 2010 είχαν προχωρήσει στην υπογραφή του 23.000 ζευγάρια. Στις ΗΠΑ η ιστορία των συμφώνων ξεκίνησε από την πολιτεία του Βερμόντ το 2000. Σήμερα ο θεσμός ισχύει σε πολλές χώρες, από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία μέχρι την Ευρώπη, τη Ν. Αφρική, τη Βραζιλία, το Εκουαδόρ, τον Καναδά κ.α. Μέχρι και ο Πάπας Φραγκίσκος «μελετά τα σύμφωνα συμβίωσης των ομοφυλόφιλων», όπως δήλωσε πρόσφατα ο καρδινάλιος της Ν. Υόρκης Τίμοθι Ντόλαν.

Στην Ευρώπη, μόνο η Λιθουανία και η Ελλάδα αποκλείουν από το σύμφωνο τα ομόφυλα ζευγάρια. Η χώρα μας έχει ήδη μία καταδίκη στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γι' αυτό, ενώ είναι έτοιμη και δεύτερη προσφυγή από περισσότερα από 150 ζευγάρια σε περίπτωση που δεν αλλάξει ο νόμος. «Χρειάζεται αναθεώρηση του νομικού πλαισίου», τονίζει ο δικηγόρος Κ.Απέργης.

«Θέλαμε παιδί, αλλά χωρίς... γραφειοκρατία»

«Μέναμε αρκετό καιρό μαζί και υπογράψαμε σύμφωνο συμβίωσης επειδή θέλαμε να κάνουμε ένα παιδί και να μην έχουμε μπλεξίματα με τη γραφειοκρατία». Η 30χρονη Ταρσίτσα Ντόβα από το Θεσπρωτικό Πρεβέζης και ο 36χρονος Γιώργος Γκιντίκας από τη Θεσσαλονίκη προχώρησαν σε σύμφωνο συμβίωσης πριν από ενάμιση χρόνο. «Από παλιά δεν πιστεύαμε πολύ στον γάμο. Στόχος μας είναι να είμαστε μαζί, χαρούμενοι και να δώσουμε τα πάντα στο παιδί μας», εξηγεί ο Γιώργος. «Μας ενδιέφερε περισσότερο η ουσία. Θέλαμε κάτι γρήγορο και εύκολο, χωρίς πολλές φανφάρες», θα προσθέσει η Ταρσίτσα.

Και οι δύο δηλώνουν πως δεν το έχουν μετανιώσει αν και ο βίος τους δεν είναι ακριβώς... ανθόσπαρτος. «Σε διάφορες υπηρεσίες δεν ξέρουν πώς να σε αντιμετωπίσουν, δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι. Επικρατεί αμηχανία. Είναι σαν να μην είσαι ούτε παντρεμένος ούτε και ανύπαντρος», μας λέει η 30χρονη Πρεβεζάνα κι εξηγεί: «Υποβάλλουμε χωριστά τις φορολογικές μας δηλώσεις και στην αρχή δεν ξέραμε ποιος θα δηλώσει το παιδί. Τελικά αποφασίσαμε μόνοι μας να το βάλει ο σύζυγος. Επίσης, ο γιος μας είναι εγγεγραμμένος στην οικογενειακή μερίδα του άντρα μου, στην οποία εγώ δεν μπορώ να εγγραφώ επειδή δεν είμαι σύζυγός του. Εγώ έχω δική μου ατομική μερίδα στο χωριό του πατέρα μου, στην οποία υπάρχει μια ένδειξη από κάτω πως είμαι μητέρα. Φαίνομαι δηλαδή σαν ανύπαντρη μητέρα». Δεν χρειάστηκε να ασφαλιστεί στο όνομα του άντρα της που είναι στον ΟΑΕΕ, καθώς έχει δική της ασφάλεια ΙΚΑ. Στον ΟΑΕΕ είναι δηλωμένο και το παιδί. «Οταν γράφτηκα στον ΟΑΕΔ για το επίδομα ανεργίας, δεν μπόρεσα να πάρω την έξτρα παροχή λόγω παιδιού».

Παρά τα εμπόδια, ο Γιώργος και η Ταρσίτσα δεν το βάζουν κάτω και δεν αλλάζουν γνώμη. «Το πιο σημαντικό είναι να μένει η σχέση ζωντανή, να υπάρχει ενδιαφέρον και από τις δύο πλευρές. Τα υπόλοιπα είναι τυπικά», παρατηρεί ο Γιώργος. Τι θα έλεγε σε όσους διστάζουν; «Αν κάποιος νιώθει ελεύθερος ως άνθρωπος και θέλει να ζήσει απλά με τον άνθρωπό του χωρίς πρέπει, να κάνει αυτό το βήμα»...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ στο ethnos.gr