''Κώστας Αξελός: Ουτοπία πιθανή''

Ένα άρθρο του Αντώνη Παπαγιαννίδη

Συνήθως στον Ηράκλειτο – τον «σκοτεινό φιλόσοφο», που έχει όμως γίνει γνωστός περισσότερο από αποσπασματικά, σχεδόν αποφθεγματικά τμήματα της σκέψης του: αλλιώς, τι το πιο φωτεινό θα μπορούσε να υπάρξει από το ότι «δις ες τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβέης» ή πάλι το υπέροχο «αιών παις εστί, παίζων πεσσεύων. παιδός η βασιλείη»! – ανάγεται ο Κώστας Αξελός, που τις μέρες αυτές τον ξαναανακαλυψαμε στην Αθήνα. Όμως ίσως περισσότερο να μπορούσε κανείς να τον διασυνδέσει με του Καρνεάδη την «ουτοπία πιθανή».

Πώς αυτό; Η διαδρομή του εξόριστου στο Παρίσι Αξελού, που είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά παρουσιάστηκε πριν κάπου 3 δεκαετίες στο αθηναϊκό κοινό με πρωτοβουλία των Γάλλων του IFA, ή έστω στα πλαίσια των σεμιναρίων του Ιωνικού Κέντρου (στην Χίο), ήρθε και πάλι στο προσκήνιο με μια διήμερη ομοβροντία συζητήσεων πάλι με Γαλλική οργανωτική στήριξη – αλλά αυτήν την φορά με την πρωτοβουλία και την στοργή της Κατερίνας Δασκαλάκη, της τελικής συντρόφου του στην ζωή. Μπορεί αρκετοί από τους μαιάνδρους της συζήτησης γύρω από το έργο και το στίγμα και την φιλοσοφική διαδρομή του Αξελού να ήταν δύσβατη. Όμως η εικόνα της διανοητικής στράτευσής του – ο ίδιος σταματά την γραμμή των φιλοσόφων στον Hegel, εντάσσει δε την συνέχεια, από Marx και Νietsche μέχρι Heidegger και Jaspers σε κάτι σαν συνέχεια, σαν μεταφιλοσοφία… - άφηνε στον ακροατή/συμμετέχοντα την αίσθηση ενός ανθρώπου που κουβαλούσε στην αναζήτησή του πάντοτε «κάτι» από τον ήλιο του Αιγαίου. Κι ας έζησε κι ας δούλεψε στο Παρίσι, στα Arguments και στην αναζήτηση ή και στην πολεμική της μεταμαρξιστικής προσέγγισης…

Η πρόδρομη, σχεδόν προφητική δουλειά του για την επίδραση – την εσωτερική,  την εγγενή, όχι την απλώς τεχνική – της τεχνολογίας στην αυτοσυνείδηση των σύγχρονων κοινωνιών, ιδίως τώρα πια με την παγκοσμιοποίηση, η μάχη του να χρησιμοποιήσει την έννοια του «παιγνίου» ως ιδεώδους για μια κοινωνία μακριά από την αλλοτρίωση (εδώ βρίσκεται κοντά στον Μάη του ΄68, όσο και αν τον θεώρησε τον Μάη αποσπασματικό – με συνέπεια να δεχθεί, ο ίδιος και τα Arguments, τις βολές των Situationnistes), κυρίως όμως η ματιά του στα εγγενή αδιέξοδα της μεταπολεμικής Ελλάδας («Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας», γραμμένη το 1954, διατηρεί σπαρακτική επικαιρότητα το 2012) κάνουν την επανανακάλυψη του Αξελού ένα πολλαπλά ενδιαφέρον εγχείρημα.

Ο ίδιος, μάλλον, θα έλεγε «παίγνιο». Παίγνιο για την στόχευση μιας ουτοπίας πιθανής. Όχι βεβαιοτήτων, πλην όμως απαντήσεων.

Πηγή: http://www.protagon.gr