Η Βίβιαν Μπενέκου με την στόφα της παλιάς καλής δημοσιογράφου έκανε ένα τέλειο αφιέρωμα στην Μελίνα Μερκούρη - Για να μάθουν και οι νεότεροι ποια ήταν η γυναίκα... φλόγα της Ελλάδας! (φωτό)

Είκοσι χρόνια μετά το θλιμμένο εκείνο πρωινό της 6ης Μαρτίου του 1994, που η Μελίνα Μερκούρη άφησε την Ελλάδα «ορφανή από... λάμψη, πλημμύρισαν τα ραδιόφωνα από την απόκοσμη φωνή της.



Οι θύμισες από την τελευταία Ελληνίδα ντίβα και πολιτικό, και τα αφιερώματα για τα χρόνια της απουσίας της, σκέπασαν την επικαιρότητα, την εβδομάδα που πέρασε. Οι δικοί της άνθρωποι, ο αδελφός της Σπύρος και η φίλη της Μανουέλλα Παυλίδου, που μιλούν σήμερα στο «Eθνος της Κυριακής», αφιέρωσαν αυτόν τον Μάρτιο στη Μελίνα, με εκθέσεις αντικειμένων και φωτογραφιών της, προβολή των ταινιών της, ομιλίες για το έργο της και δημοσιοποίηση ενός σπάνιου φωτογραφικού λευκώματος που απεικονίζει τη ζωή της Ελληνίδας θεάς, όπως την αποκαλούσαν.

«Εμείς, μου έλεγε, δεν είμαστε μόνο αδέλφια, αλλά έχει διαλέξει ο ένας τον άλλο. Είμαστε πολύ δεμένοι. Θυμάμαι όταν έδινε εξετάσεις στη δραματική σχολή, της έκανα τον υποβολέα», λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο αδελφός της Μελίνας, ο κ. Σπύρος Μερκούρης: «Τη λάτρευα, τη θαύμαζα, την αγαπούσα. Μου λείπει η παρέα της, τα οράματά της, η χαρά της ζωής της και η τραγωδία της μαζί...».

Ανήσυχη και ανυπότακτη


Η Μελίνα με τη Μανουέλλα Παυλίδου

«Σκεφθείτε ότι μετά από κάθε της επιτυχία ή δημιουργία, μελαγχολούσε, αντί να χαίρεται. Κι αυτό γιατί έπρεπε να βρει μια νέα ενασχόληση και δημιουργία... Ηταν αληθινή. Η Μελίνα μπορούσε να μπαίνει από την πίσω πόρτα ενός μαγαζιού και να γυρίζουν όλοι να την κοιτάζουν χωρίς να ξέρουν ποιος είναι πίσω τους. Είχε κάτι το απίστευτο πάνω της. Εναν μυστήριο μαγνητισμό.Το ταλέντο της ήταν η επικοινωνία, κι αυτή πήγαζε κυρίως από τη μεγάλη αγάπη που είχε για την Ελλάδα και για τους Ελληνες. Η Μελίνα δεν θα ήταν ήσυχη με τη σημερινή κατάσταση. Οπωσδήποτε θα είχε λόγο. Δεν θα τα ανεχόταν αυτά. Είχε βήμα σε οποιοδήποτε μέσο ενημέρωσης στον πλανήτη, και πιστεύω πως θα είχε φέρει πολύ κόσμο σε δύσκολη θέση. Γι' αυτό και σήμερα μας λείπει περισσότερο από ποτέ. Με σταματούν στον δρόμο άνθρωποι και μου λένε... Αχ, και να ζούσε η Μελίνα!».

Η αξεπέραστη ντίβα γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1920. Κόρη της Ειρήνης Λάππα, ηπειρωτικής καταγωγής και του Σταμάτη Μερκούρη, γέννημα-θρέμμα Αθηναίου, όπως διαβάζουμε στο φωτογραφικό άλμπουμ του ιδρύματος που διατίθεται στο Μουσείο Μπενάκη: «... Ο ανυπότακτος χαρακτήρας της Μελίνας ήταν φανερός από τα παιδικά της χρόνια. Ούτε στο βαφτιστικό της όνομα Αμαλία - Μαρία δεν πειθάρχησε. Ομως γι' αυτό ήταν μάλλον υπεύθυνος ο παππούς της, δήμαρχος της Αθήνας για περισσότερο από είκοσι χρόνια, ο Σπύρος Μερκούρης, που της χάρισε το χαϊδευτικό της, μαζί με όλα τα προνόμια στην καρδιά του... εκείνος έλεγε πως, αν η εγγονή του ήταν άντρας, θα την έκανε πρωθυπουργό».



Με τον Μάνο Χατζιδάκι

Η μισή ζωή της Μελίνας ήταν θέατρο και μουσική, η άλλη μισή πολιτική και πολιτισμός, αλλά ολόκληρη ήταν αφιερωμένη στην Ελλάδα. «Φλογερή υπερασπίστρια της ελληνικής κληρονομιάς», τη χαρακτήριζαν οι «financial times». Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) πολέμησε σφοδρά τη χούντα, χρησιμοποιώντας τη φήμη και τη λάμψη που είχε αποκτήσει, με συνέπεια να της αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα.

Με την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα όπου και εγκαθίστανται μόνιμα πλέον και συνεργαζόμενη με στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύουν το ΠΑΣΟΚ. Υπήρξε πετυχημένη υπουργός Πολιτισμού, θέση η οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα.



Με τον Σαλβαντόρ Νταλί.

«Το πολιτικό της έργο ήταν και είναι πολύ μεγάλο», λέει ο κ. Σπ. Μερκούρης: «Η Μελίνα καθιέρωσε τις πολιτιστικές πρωτεύουσες, τον μεγαλύτερο πολιτιστικό θεσμό ως σήμερα. Οραματίστηκε και υλοποίησε την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, έφτιαξε τα ΔΗΠΕΘΕ. Εργάστηκε για την πολιτιστική αποκέντρωση και χάραξε πολιτική πολιτισμού. Εβαλε στα χείλη των Ελλήνων τη λέξη πολιτισμός και στα χείλη των ξένων τη λέξη Ελλάδα».

Μια κρύα μέρα του Φεβρουαρίου 1994 έφυγε βαθιά ανήσυχη για τη Νέα Υόρκη μαζί με τον Ντασσέν, τον Σπύρο, τη Μανουέλλα και την οικονόμο της, την Αγγελική. «Κοίταξε να έχεις κουρευτεί ώσπου να γυρίσω», είπε με ένα μουδιασμένο χαμόγελο στον οδηγό της. Αλλά καθώς το αεροπλάνο απογειωνόταν, προαισθανόταν ότι δεν θα ξανάβλεπε την Αθήνα, ούτε τη θάλασσα που άστραφτε στον ορίζοντα.


«Μου λείπει η παρέα της, τα οράματά της», λέει ο αδελφός της Σπύρος.

Εφυγε τραγουδώντας
Την παραμονή της επέμβασης την επισκέφθηκε ο Χατζιδάκις που βρισκόταν και εκείνος για λόγους υγείας στη Νέα Υόρκη. Κρατούσε ντροπαλά ένα γλαστράκι με ένα μικρό λευκό λουλούδι σαν τουλίπα. Και καθισμένοι αντικριστά στο μικρό δωμάτιο τραγούδησαν μαζί το «Χάρτινο το φεγγαράκι» στην Αμερικανίδα νοσοκόμα. Εφυγε στις 6 Μαρτίου του 1994.

«Η Μελίνα υπήρξε το ερωτικό πρόσωπο της Ελλάδας» δήλωνε λίγο μετά ο Μάνος Χατζιδάκις. Μαγνήτισε διεθνείς προσωπικότητες της τέχνης και της πολιτικής. Από την Ιντιρα Γκάντι, μέχρι τον Σαλβαντόρ Νταλί, τον Φελίπε Γκονζάλες, τον Ούλοφ Πάλμε, τον Πάπα Ιωάννη-Παύλο τον Β΄. Στη ζωή της λάτρεψε τον δεύτερο σύζυγό της Ζυλ Ντασσέν. «Χάρη στον Ντασσέν γίνομαι η Μαρία η Μαγδαληνή», είχε πει η Μελίνα. «Ηταν η μοιραία στροφή στη ζωή μου, στην καριέρα μου, στην ψυχή μου».

ΜΑΝΟΥΕΛΛΑ ΠΑΥΛΙΔΟΥ
«Θα ήθελα να ήσουν εδώ...»

«Τα χρόνια μακριά της περνούν για μένα δύσκολα και πολύ πληκτικά. Αισθάνομαι σαν τουρίστας..., σαν να ζω σε μια άλλη χώρα. Παρότι έχω πολύ καλές φίλες, το κενό της Μελίνας ποτέ δεν αναπληρώθηκε. Είχαμε μια ειδική σχέση...

Το 1971 ήμουν μια άγνωστη φοιτήτρια από την Ελλάδα κι εκείνη μία εξόριστη Ελληνίδα λόγω δικτατορίας. Την πλησίασα σε ένα παριζιάνικο καφέ και της ζήτησα να μου υπογράψει έναν δίσκο της. Μου μίλησε σαν να γνωριζόμαστε από καιρό. Μου ζήτησε να τη συναντήσω. Λίγες ημέρες μετά όλα άλλαξαν», λέει μιλώντας για τη Μελίνα Μερκούρη η Μανουέλλα Παυλίδου σήμερα γενική γραμματέας του Ιδρύματος «Μελίνα Μερκούρη» και η γυναίκα που στάθηκε πλάι στη μεγάλη ντίβα, από τα 18 της, όταν η Μανουέλλα κοριτσάκι ακόμη γνώρισε τη Μελίνα, μέχρι τέλους:

Η αρχή μιας μεγάλης φιλίας
«Μετά την πρώτη γνωριμία στο καφέ, μου λέει... έλα καμιά μέρα σπίτι. Φυσικά δεν θα τολμούσα ποτέ να της χτυπήσω το κουδούνι, εάν δεν βρισκόταν ένας κοινός μας γνωστός, και εκείνος τότε αυτοεξόριστος, ο Βαγγέλης Γκούφας, που με συνόδευσε στο σπίτι της Μελίνας. Η πρώτη συνάντηση κράτησε ώρες και την άλλη μέρα επαναλήφθηκε. Ετσι ξεκίνησε μια σπάνια φιλία».

«Η Μελίνα ήταν μοναδική, γοητευτική, αναρχική. Μαζί της γνώρισα μεγάλες προσωπικότητες που από κοντά, όταν τις έβλεπα, αρκετές τις απομυθοποιούσα.

Με τη Μελίνα, όμως, ήταν διαφορετικά. Είχε κάτι πολύ σπάνιο. Οσο πιο πολύ τη γνώριζες, τόσο περισσότερο σε γοήτευε. Κατακτούσε αμέσως τον οποιονδήποτε άνθρωπο. Είχε ένα φοβερό θείο χάρισμα».

Ποιο ήταν εκείνο το στοιχείο του χαρακτήρα της που ήταν αδύνατο να προσπεράσεις;

«Η γενναιοδωρία της πιστεύω. Ηταν άνθρωπος ζεστός, με ουσία. Ηξερε να ακούει, να αγαπάει, να ερωτεύεται, να στρατεύεται. Είχε τεράστια αποθέματα αγάπης».

Λείπει σήμερα από την πολιτική ή δεν θα έβρισκε χώρο στο χάος που ζούμε;

«Πιστεύω ότι θα έβρισκε χώρο να υπάρξει. Ισως όχι στην εξουσία, αλλά θα είχε λόγο και φωνή. Εκανε τρομερή αυτοκριτική και αυτοσαρκαζόταν, τόσο που θα έβρισκε τρόπο να υπάρχει με άποψη. Αλλωστε ακόμη και σήμερα, τόσα χρόνια μετά, οι νέοι τη λατρεύουν. Ανοίξαμε ιστοσελίδα με το όνομά της, μόλις πριν έναν μήνα, και ήδη έχουμε 25.000 νέους ανθρώπους που την ακολουθούν. Είναι συγκινητικά τα σχόλια των παιδιών για τη Μελίνα. Σαν να ξέρουν ότι εκείνη λάτρευε τους νέους και έδινε πάντα χώρο σε αυτούς».

Ηταν πιο κοντά στις γυναίκες καριέρας και εξουσίας, παρά σε εκείνες που μεγαλώνουν παιδιά στο σπίτι;

«Πίστευε ότι κάθε γυναίκα έχει τον δικό της προορισμό στη ζωή. Να υπάρχει στόχος την ενδιέφερε».

Δεν έκανε ποτέ παιδιά όμως, γιατί;

«Δεν νομίζω ότι μετάνιωσε ποτέ που δεν έκανε παιδιά. Δεν ήταν μέσα στους στόχους και στην καθημερινότητά της».

Πότε στα είκοσι αυτά χρόνια που μεσολάβησαν είπατε... θα ήθελα να ήσουν εδώ;

«Κάθε μέρα το λέω αυτό. Ενιωσα όμως πολύ αυτήν την ανάγκη όταν έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι, εκείνο τον Σεπτέμβρη. Ηταν τόσο συγκλονιστικό γεγονός, που θα ήθελα να ήταν εδώ, για να το αναλύαμε. Με ενδιέφερε να μάθω τι θα έλεγε.

Η Μελίνα ήταν πάντοτε πολύ αναλυτική για τα γεγονότα και θαυμάσια συνομιλητής. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, πολύ συχνά πιάνω τον εαυτό μου να λέει θα ήθελα να ήσουν εδώ».