Καύσωνας: Το χρονικό με τις υψηλότερες θερμοκρασίες στη χώρα μας - Τι είναι το φαινόμενο Ελ Νίνιο;

Καύσωνας με διάρκεια και ένταση φτάνει στην Ελλάδα από την Τετάρτη 12 Ιουλίου και θα κορυφωθεί το διήμερο της Παρασκευής 14 και του Σαββάτου 15 Ιουλίου.

Οι μέγιστες θερμοκρασίες θα αγγίξουν τοπικά τους 42 με 43 βαθμούς Κελσίου, ενώ σύμφωνα με την πρόγνωση του meteo.gr η θερμοκρασία θα παρουσιάσει μικρή υποχώρηση, διατηρούμενη ωστόσο για αρκετές ημέρες σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι θερμοκρασίες στην Ελλάδα ξεπερνάνε τους 40 βαθμούς. Το 2007 το θερμόμετρο «χτύπησε» δύο φορές 46άρια, ενώ το 1987, η Ελλάδα, θρήνησε 1.300 νεκρούς λόγω καύσωνα.

Οι πιο θερμές χρονιές – Δείτε τον πίνακα
Με αφορμή το επερχόμενο παρατεταμένο θερμό κύμα, το meteo,  παρουσιάζει εκ νέου στον πίνακα που ακολουθεί καύσωνες με μεγάλη διάρκεια που εκδηλώθηκαν την περίοδο 1981-2022. Σε αυτούς έχουν συμπεριληφθεί και οι 2 μεγάλοι καύσωνες του 2021 οι οποίοι είχαν διάρκεια 11 ημερών. Σημειώνεται ότι την ίδια περίοδο εκδηλώθηκαν και άλλοι καύσωνες ή έντονα θερμά επεισόδια, ωστόσο η επιλογή έγινε αποκλειστικά με κριτήριο τη διάρκεια του φαινομένου.

Σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστα Λαγουβάρδο, το επόμενο διάστημα θα επικρατήσουν στην χώρα πολύ υψηλές θερμοκρασίες για περίπου μία εβδομάδα.

«Αυτό που φαίνεται σαν πρώτα στοιχεία είναι ότι θα ξεκινήσει από την επόμενη Τρίτη 11/7 και πιθανότατα για 7 μέρες μία περίοδος υψηλών θερμοκρασιών. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα δούμε θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου σε πολλές περιοχές και υπάρχει πιθανότητα να έχει διάρκεια ενώ το επόμενο σαββατοκύριακο οι θερμοκρασίες αυτές θα φτάσουν στο πικ τους», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος.

Όπως τονίζει, ξεκινά μία θερμή εισβολή που θα γίνει αισθητή τη Δευτέρα στις περιοχές της Ισπανίας, της Νότιας Γαλλίας και Ιταλίας. Μεγάλο μέρος της Ισπανίας , Νότιας Γαλλίας, Σαρδηνίας, Κορσικής και Σικελίας μέχρι την Τετάρτη, Πέμπτη θα έχουν καλυφθεί από αυτές τις θερμές αέριες μάζες που από την Τετάρτη και μετά θα επηρεάσουν και την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. « Από την Τρίτη θα ξεκινήσουν οι υψηλές θερμοκρασίες. Πιθανόν να δούμε θερμοκρασίες που θα ξεπεράσουν και τους 40 βαθμούς Κελσίου αν επιβεβαιωθούν αυτές οι προγνώσεις και να πάμε έτσι μέχρι 20 Ιουλίου. Αυτό είναι μία πρώτη τάση για τη διάρκεια δεν είμαστε ακόμη σίγουροι. Αυτό που διαφαίνεται αυτή την στιγμή είναι ότι θα έχουμε μία νέα θερμή εισβολή που θα περάσει ένα μεγάλο κομμάτι της κεντρικής Μεσογείου μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα και η πρώτη τάση είναι η θερμή εισβολή να είναι υψηλότερη από αυτήν που είχαμε έως τώρα», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.

Προσοχή
Παράλληλα ο κ. Λαγουβάρδος τονίζει ότι χρειάζεται προσοχή καθώς ο κίνδυνος εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών θα είναι αυξημένος. «Η παρατεταμένη περίοδος υψηλών θερμοκρασιών από τις 11/7-20/7 πέρα από τις επιπτώσεις που θα έχει στους ανθρώπους θα έχει συνέπειες και στις αγροτικές καλλιέργειες καθώς και στις δασικές πυρκαγιές», αναφέρει και προσθέτει: «Παρόλο που είχαμε έναν βροχερό και δροσερό Ιούνιο η λεπτή καύσιμη ύλη, που είναι στην επιφάνεια, στα δάση ξεραίνεται εξαιρετικά γρήγορα. Θέλει πολύ μεγάλη προσοχή και σε αυτό το κομμάτι. Σαν μία πρώτη εικόνα μπαίνουμε σε μία περίοδο επικίνδυνη για τις δασικές πυρκαγιές».

Σημειώνεται ότι τον φετινό Ιούνιο καταρρίφθηκαν εκατοντάδες ρεκόρ θερμοκρασίας. Μάλιστα καταγράφηκε ως ο θερμότερος Ιούνιος από το 1979 παγκοσμίως, σύμφωνα με το Climatebook.

Οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας καταγράφηκαν σε περιοχές της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης, όπου χώρες όπως η Αγγλία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο και η Ολλανδία κατέγραψαν τον πιο θερμό Ιούνιο στα χρονικά.

Αντιθέτως, με τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, στα νότια Βαλκάνια, στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στη Δυτική Ρωσία η θερμοκρασία ήταν κάτω από το μέσο όρο, όπως συνέβη τον Απρίλιο και τον Μάιο.

«Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι στο σύνολο της Ηπείρου αν τα βάλει κάτω κανείς είχαμε μία σημαντική απόκλιση προς τα πάνω. Στην νοτιοανατολική Ευρώπη δεν ακολουθήθηκε το πρότυπο της υπόλοιπης Ευρώπης για τον Ιούνιο. Στην Ελλάδα ήμασταν και τον Ιούνιο όπως και το Μάιο σε θερμοκρασίες κάτω από τις κανονικές τιμές», υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος.

Την Τρίτη η μέση θερμοκρασία της Γης έφθασε τους 17 βαθμούς Κελσίου, κάτι που όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος δεν έχει ξανασυμβεί.

Πώς το φαινόμενο Ελ Νίνιο επηρεάζει τις υψηλές θερμοκρασίες
Η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με το περιοδικό μετεωρολογικό φαινόμενο Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό Ωκεανό, σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο αποτελούν βασικούς παράγοντες για τις υψηλότερες θερμοκρασίες και τις μεταβολές στη θερμοκρασία των υδάτων.

«Έχουμε μπει στην φάση του φαινομένου Ελ Νίνιο, στις αρχές αυτού του φαινομένου. Οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι το 2016 που επίσης είχαμε πολύ σημαντικές αποκλίσεις πάλι ήταν μία χρονιά που είχαμε ισχυρό Ελ Νίνιο. Υπάρχει δηλαδή ο φόβος ότι με το Ελ Νίνιο στους επόμενους μήνες απ ό,τι δείχνουν τα στοιχεία μας, θα ανέβουν ακόμη περισσότερο οι θερμοκρασίες στις θάλασσες στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτό συμπαρασύρει και τις θερμοκρασίες του αέρα και προς το τέλος του χρόνου, στο καλοκαίρι του νοτίου ημισφαιρίου, θα δούμε πιθανόν θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες. Θα δούμε πλέον ίσως και με μεγαλύτερη διάρκεια θερμοκρασίες που θα είναι αρκετά πάνω από τα κανονικά σε παγκόσμιο επίπεδο πάντα», επισημαίνει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι μαζί με την κλιματική αλλαγή το Ελ Νίνιο θα ανεβάσει ακόμη περισσότερο τις θερμοκρασίες.

«Δεν ανεβάζει παντού τις θερμοκρασίες, αλλά επειδή τις ανεβάζει σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη, συμπαρασύρει τους μέσους όρους και σε άλλες περιοχές», τονίζει.

Ο φονικός καύσωνας του 1987
Ο φονικός καύσωνας του 1987,  ξεκίνησε 17 Ιουλίου και διήρκησε ως την 28η Ιουλίου. Άφησε πίσω του σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 1300 νεκρούς, εκ των οποίων οι 1115 στην Αττική. Ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι οι νεκροί ξεπέρασαν τους 1.500, αλλά ο αριθμός δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.

Η θερμοκρασία έφτασε τους 44 βαθμούς και για μέρες το θερμόμετρο δεν έπεφτε κάτω από τους 30 βαθμούς ούτε τη νύχτα.

Στις 25 Ιουλίου η χώρα βρισκόταν ήδη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι νεκροί είχαν φτάσει τους 300 και ο αριθμός συνέχιζε να αυξάνεται.

Τα νεκροτομεία γεμίζουν ασφυκτικά και επιστρατεύονται, εκτός από τα στρατιωτικά νοσοκομεία, τα ψυγεία των βαγονιών του ΟΣΕ, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής.

Αίσθηση προκαλεί και το γεγονός ότι από τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες διεστάλησαν μέχρι και οι γραμμές του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, με αποτέλεσμα να διακοπεί η κυκλοφορία του από την Ομόνοια έως τον Πειραιά.

Ο καύσωνας του 1987 αποτελεί μέχρι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της χώρας εν καιρώ ειρήνης. Σημειώνεται ότι τότε τα κλιματιστικά μηχανήματα ήταν άγνωστη λέξη για τους περισσότερους Αθηναίους, ενώ πολλά μεγάλα νοσοκομεία λειτουργούσαν κι αυτά χωρίς κλιματισμό. Το αποτέλεσμα ήταν εκατοντάδες, ηλικιωμένοι κυρίως, να προσβληθούν από θερμοπληξία.