Ανάπτυξη και καινοτομία-Ένα άρθρο του Δημοσθένη Δαββέτα

Η σημερινή κρίση, Ελληνική και Ευρωπαϊκή ταυτόχρονα, στη σκληρή διάρκεια της, μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα βασικό ερώτημα: μπορούμε να ζητάμε χρήματα για κατανάλωση, δίχως να έχουμε ήδη προτείνει στην αγορά προϊόντα ελκυστικά και ανταγωνιστικά; Όσοι λένε ναι το κάνουν γιατί θεωρούν ότι είναι «εξ ορισμού» υποχρέωση του κράτους και του Δημοσίου να στηρίζει την Ανάπτυξη ρίχνοντας στην αγορά χρήματα.



Η παγκόσμια όμως κατάσταση δεν το επιτρέπει πια γιατί στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό παιχνίδι μπήκαν νέοι ισχυροί ανταγωνιστές: οι αναπτυσσόμενες χώρες όπως Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, που παίρνουν όλο και μεγαλύτερο από ό,τι στο παρελθόν, μερίδιο από την διεθνή οικονομία. Η Ευρώπη βρίσκεται στην καρδιά αυτού του παιχνιδιού: διότι έχει παράδοση μεν δημόσιου «προστατευτισμού», όμως δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι, γιατί, θα μείνει στο περιθώριο δίχως να προτείνει νέα, ελκυστικά προϊόντα.

Συνεπώς γίνεται λόγος για καινοτομία. Δεν θα υπάρχει με απλά λόγια στο εξής Ανάπτυξη δίχως καινοτομία. Πρόκειται για ένα ζήτημα που αγγίζει την ίδια την υπαρξιακή ταυτότητα της Ευρώπης. Ποια είναι όμως τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού που εδώ ονομάζουμε Καινοτομία; Κατ’ αρχήν, πρόκειται για μία σφαιρική στάση ζωής που στηρίζεται αποκλειστικά στην αναζήτηση του καινούργιου, ως ζωτικό στοιχείο προόδου και εξέλιξης. Ο Καινοτόμος ξεκινά συνεπώς από το εξής σημείο: πρέπει να αποστασιωποιηθεί από παραδοσιακούς δογματισμούς. Δεν σημαίνει αυτό ρήξη με το παρελθόν. Μπορεί να είναι και εκσυγχρονισμός του. Αλλά αν χρειαστεί όλα παίζονται. Στόχος είναι η γόνιμη μετάβαση από το παραδοσιακό στο νέο. Κι ακόμη: αυτή η αλλαγή δεν πρέπει να είναι μόνο τεχνική και μορφολογική. Πρέπει να είναι ουσιαστική. Μιλάμε δηλαδή για σταθερό μετασχηματισμό. Οικονομικά πάει να πει: μετασχηματισμός του κόσμου της διανόησης σε πολεμική αντικαπιταλιστική μηχανή. Διότι η φιλελεύθερη οικονομία όπως την είχε καταλάβει ο Max Weber, χαρακτηρίζεται πάνω από όλα, όχι από την επιθυμία της με κάθε μέσο ωφέλειας(π.χ. κλοπή, αισχροκέρδεια, πορνεία, κτλ.) αλλά από την ορθολογική συνείδηση του οφέλους.

Σε αντίθεση με την λαϊκίστικη και μικροπολιτική εξήγηση των μαρξιστών, η φιλελεύθερη οικονομία, θέλει να εξορθολογήσει ασταμάτητα την παραγωγή, να την οργανώσει καλύτερα, να την κάνει πιο αποδοτική, πιο οικονομική. Κι αυτός είναι ο λόγος που για να γίνει αυτό δυνατό χρειάζεται διαρκής έρευνα στις ωφέλιμες καινοτομίες. Αυτή η αντίληψη γεννά μία διανόηση με κριτική δύναμη, που μέσα από την διαρκή της γόνιμη άρνηση είναι ωφέλιμη και δημιουργική. Η Καινοτομία γκρεμίζει συνεχώς τα καπιταλιστικά δόγματα στην υπηρεσία της προόδου. Στόχος της είναι η ανάπτυξη. Καινοτομώντας οδηγούμαστε σε νέα ανταγωνιστικά προϊόντα που θα προκαλέσουν ζήτηση στην αγορά, νέα επαγγέλματα και θέσεις εργασίας. Πρέπει γρήγορα να γίνει κατανοητό ότι σήμερα για Ευρώπη και Ελλάδα η Ανάπτυξη περνά μέσα από την Καινοτομία. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε την κρίση σε γόνιμο όπλο, σε δημιουργική θεραπεία για μας τους Ίδιους και για την χώρα μας.